Obchody Dnia Pamięci Ofiar Stanu Wojennego w Jaśle.
43 lata temu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r., wprowadzono stan wojenny. Władzę w Polsce przejęła junta wojskowa pod przywództwem gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Celem reżimu komunistycznego było zniszczenie wielomilionowego ruchu „Solidarności”. Wojskowy zamach stanu kosztował życie co najmniej kilkudziesięciu Polaków.
Decyzja o wprowadzeniu stanu wojennego zaakceptowana została 5 grudnia 1981 r. przez Biuro Polityczne KC PZPR. Jaruzelski otrzymał od towarzyszy partyjnych swobodę wyboru konkretnej daty rozpoczęcia operacji.
Z notatki adiutanta marszałka Kulikowa, gen. Wiktora Anoszkina wynika, że Jaruzelski prosił Sowietów o udzielenie wsparcia militarnego po wprowadzeniu stanu wojennego, jeśli opór społeczny byłby masowy.
Wojskowy zamach stanu rozpoczął się wieczorem 12 grudnia 1981 r. Jeszcze przed północą jednostki MSW, składające się z grup specjalnych, oddziałów ZOMO, jednostek antyterrorystycznych, funkcjonariuszy SB, oddziałów Jednostek Nadwiślańskich przy wsparciu wojska rozpoczęły działania.
W ramach operacji „Azalia” siły MSW i WP zajęły obiekty Polskiego Radia i Telewizji oraz zablokowały w centrach telekomunikacyjnych połączenia krajowe i zagraniczne. Grupy milicjantów i funkcjonariuszy SB przystąpiły w ramach operacji o kryptonimie Jodła do internowania działaczy „Solidarności” i przywódców opozycji politycznej.
Oddziały ZOMO zajęły lokale zarządów regionalnych „Solidarności”, zatrzymując przebywające tam osoby i zabezpieczając znalezione urządzenia łącznościowe i poligraficzne. Do miast skierowano oddziały pancerne i zmechanizowane, które umieszczono przy najważniejszych węzłach komunikacyjnych, urzędach i innych obiektach strategicznych. Przeprowadzono aresztowania wśród niezależnych intelektualistów, w tym wśród organizatorów i uczestników obradującego w Warszawie Kongresu Kultury Polskiej.
W sumie w pierwszych dniach stanu wojennego internowano ok. 5 tys. osób, które przetrzymywano w 49 ośrodkach odosobnienia na terenie całego kraju. Łącznie w czasie stanu wojennego liczba internowanych sięgnęła 10 tys., w więzieniach znalazła się znaczna część krajowych i regionalnych przywódców „Solidarności”, doradców, członków komisji zakładowych dużych fabryk, działaczy opozycji demokratycznej oraz intelektualistów związanych z „S”.
Przeciwko narodowi użyto całej siły komunistycznego państwa. W operacji polityczno-wojskowej – użyto 70 tys. żołnierzy, 30 tys. milicjantów, kilkanaście tysięcy funkcjonariuszy SB. Wyposażono ich w 1396 czołgów oraz blisko 2 tys. transporterów opancerzonych.
Na podstawie dekretu o stanie wojennym zawieszono podstawowe prawa i wolności obywatelskie, wprowadzono tryb doraźny w sądach, zakazano strajków, demonstracji, milicja i wojsko mogły każdego legitymować i przeszukiwać obywateli. Wprowadzono godzinę milicyjną od godz. 22 do 6 rano, a na wyjazdy poza miejsce zamieszkania potrzebna była przepustka. Korespondencja podlegała oficjalnej cenzurze, wyłączono telefony, uniemożliwiając m.in. wzywanie pogotowia ratunkowego i straży pożarnej. Większość najważniejszych instytucji i zakładów pracy została zmilitaryzowana i była kierowana przez ponad 8 tys. komisarzy wojskowych. Zawieszono wydawanie prasy poza „Trybuną Ludu” i „Żołnierzem Wolności”. Zawieszono działalność wszystkich organizacji społecznych i kulturalnych, a także zajęcia w szkołach i na wyższych uczelniach.
W 43 rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, w piątek, 13 grudnia, odbyły się w Jaśle uroczystości upamiętniające ofiary stanu wojennego.
W Zespole Szkół Budowlanych w Jaśle młodzież przygotowała okolicznościowy program artystyczny oraz wystawę nawiązującą do wydarzeń z 13 grudnia 1981 roku. Gościem specjalnym był prof. Jan Majchrowski, który opowiedział zebranej młodzieży o swoich przeżyciach związanych z wprowadzeniem stanu wojennego w Warszawie.
W spotkaniu wzięli udział uczestnicy i świadkowie historii sprzed 43 lat m.in. przywódca strajku i przewodniczący zakładowej „Solidarności” w jasielskiej hucie szkła Jan Hap, Kazimierz Rozenbeiger, oraz inni świadkowie tych wydarzeń.
Starosta Jasielski Adam Pawluś, który uczestniczył w uroczystej akademii powiedział:
- 13 grudnia 1981 r. byłem na opiece, ponieważ kilka dni wcześniej urodziła się moja trzecia córka. Wczesnym rankiem przybyłem do Delegatury NSZZ „Solidarność”, gdzie dowiedziałem się, że nasi koledzy w nocy zostali aresztowani – wspomina starosta jasielski Adam Pawluś, który miał wówczas 26 lat. - Na spotkaniu w gronie kilkudziesięciu osób podczas rozmowy zaproponowałem tekst, który napisałem. Wzywałem do strajku zgodnie z naszym statutem. Nie bałem się konsekwencji. Próbowałem się kontaktować z naszymi strukturami na zewnątrz, ale nie było łatwo dojechać do Krakowa, czy innych miejsc. Telefony były wyłączone więc przygotowaliśmy struktury do podziemia. Ja byłem jednym z tych, który zaproponował jak mają funkcjonować. Mieliśmy przygotowany system, który dzielił komisje zakładowe. Ten schemat początkowo działał, ale z czasem coraz więcej komisji się wyłamało z podziemnych działalności i w lutym zostałem aresztowany. Przedstawiono mi rękopis, wcześniej pobrano próbki mojego pisma z życiorysu. Proponowano mi współpracę, ale odmówiłem i zostałem skazany na karę więzienia na okres 3 lat –
Wieczorem w kościele pw. św. Stanisława BM mszy świętej koncelebrowanej w intencji Ojczyzny i ofiar stanu wojennego przewodniczył ks. Dariusz Weryński, proboszcz parafii św. Stanisława BM, która w tamtych latach była miejscem pomocy prześladowanym i bastionem podziemnej „Solidarności”.
Po mszy świętej delegacje władz samorządowych powiatu i miasta, przedstawiciele parlamentarzystów, „Solidarności” Regionu Podkarpacie, Stowarzyszenia Solidarni w Jaśle, instytucji, zakładów pracy, służb mundurowych złożyły kwiaty przed obeliskiem upamiętniającym strajk załogi Huty Szkła Jasło 14 grudnia 1981 roku i pod tablicą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, znajdującą się na frontonie „kościółka”.
Okolicznościowy referat wygłosił Mateusz Laszkiewicz, uczeń Zespołu Szkół Budowlanych w Jaśle.
Starosta jasielski Adam Pawluś przypomniał, że „Solidarność” nie tylko zmieniła Polskę, ale również obaliła mur berliński i przyniosła zmiany w świecie.
Na zakończenie w hołdzie kapelanowi „Solidarności” i ludzi pracy pochyliły się sztandary „Solidarności” z Gamratu w Jaśle, Zakładu Gazowniczego w Jaśle oraz szkół. Wartę honorową wystawiła jednostka strzelecka 2094 z Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Curie – Skłodowskiej w Kołaczycach.
Uroczystość opisują również:
W Zespole Szkół Budowlanych w Jaśle uczczono pamięć ofiar stanu wojennego. 43. rocznica wydarzeń z 13 grudnia 1981 roku
Mija 43. rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Mroczny czas w historii Polski
W Jaśle upamiętniono 43. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Hołd ofiarom komunistycznego bezprawia
Obchody Dnia Pamięci Ofiar Stanu Wojennego w Jaśle
Foto: J.Nowak