Jaślanie uczcili „Żołnierzy Niezłomnych”.
1 marca, jak co roku, obchodziliśmy Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Tego dnia w 1951 roku w więzieniu mokotowskim w Warszawie rozstrzelano siedmiu członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukasza Cieplińskiego, Mieczysława Kawalca, Józefa Batorego, Adama Lazarowicza, Franciszka Błażeja, Karola Chmiela i Józefa Rzepkę.
Święto jest wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji patriotycznych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny. Szacuje się, że w powstaniu antykomunistycznym walczyło: w organizacjach i grupach konspiracyjnych 250-300 tys. ludzi a w oddziałach partyzanckich ok. 20 tysięcy żołnierzy.
Lata 1944–1947 cechował powszechny opór wobec komunistycznego reżimu. Później, w wyniku represji, uznania Polski Ludowej na arenie międzynarodowej i osamotnienia powstańców, opór stopniowo tracił na sile, jednak trwał jeszcze wiele lat. Ostatni ukrywający się partyzant Józef Franczak ps. „Lalek” zginął w walce w 1963 roku. Oprócz tych, którzy świadomie podjęli walkę z systemem komunistycznym, represje czekały także tych, którzy po wojnie próbowali normalnie żyć. Przyczyną ich wyklęcia była działalność patriotyczna i konspiracyjna przeszłość z czasów wojny. Przykładem jest por. Jan Rodowicz ps. „Anoda” skatowany w siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego na ul. Koszykowej, czy gen. August Emil Fieldorf ps. „Nil” skazany na śmierć i powieszony w więzieniu na ul. Rakowieckiej.
Opór Żołnierzy Wyklętych zwanych też Niezłomnymi praktycznie uniemożliwił w pierwszych latach PRL-u kolektywizację wsi na terenach centralnej i wschodniej Polski. Władza ludowa przez lata nie mogła wprowadzać w całości swojego planu sowietyzacji Polaków, co było jednym z czynników upadku komunizmu w naszym kraju.
W Jaśle obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych rozpoczęły się od rana.
O godz. 9:00. na wyłączonej z ruchu pojazdów części ul. Staszica w Jaśle, zgromadzili się. samorządowcy, pracownicy jasielskiego magistratu, dyrektorzy i nauczyciele szkół podstawowych oraz ponadgimnazjalnych, jak również młodzież szkolna. Obchody uświetniła swą grą Miejsko-Kolejowa Orkiestra Dęta w Jaśle. Poczty sztandarowe wystawiły szkoły podstawowe. Wartę honorową wystawili harcerze Komendy Hufca ZHP w Jaśle im. Rodziny Madejewskich oraz strzelcy z Jednostki Strzeleckiej 2091 im. gen. Józefa Hallera w Trzcinicy.
Po dokonaniu wciągnięcia na maszt flagi państwowej, Wiesław Hap odczytał apel pamięci, a delegacje złożyły wiązanki kwiatów pod Pomnikiem Armii Krajowej
Okolicznościowe przemówienie wygłosił Ryszard Pabian, burmistrz Jasła. - Heroiczna walka żołnierzy polskiego powojennego podziemia niepodległościowego była kolejnym aktem zmagań Polaków o wolną ojczyznę. Wobec braku realnych szans powodzenia, dramatyzm tej nierównej walki przypomina sytuację znaną z historii powstańców styczniowych. Misja żołnierzy wyklętych była jednym z odruchów obronnych społeczeństwa polskiego przeciwko sowieckiej agresji i narzuconym siłą władzom komunistycznym, ale tez przykładem najliczniejszej antykomunistycznej konspiracji zbrojnej w skali Europy, obejmującej nie tylko teren całej Polski, lecz także utracone Kresy Wschodnie. Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach. – mówił. Burmistrz podkreślił rolę żołnierzy podziemia niepodległościowego w kształtowaniu postaw patriotycznych późniejszych pokoleń. Wspomniał również nazwiska żołnierzy niezłomnych związanych z ziemią jasielską, w tym ppłk. Józefa Modrzejewskiego, Adama Piegłowskiego, Romana Myśliwca, Władysława Szewczyka, czy też Adama Droździewicza.
O godz 10:00 uczestnicy tego wydarzenia spotkali się przy budynku Zespołu Szkół nr 4, gdzie budowany jest obelisk poświęcony Żołnierzom Niezłomnym oraz działaczom polskiego podziemia antykomunistycznego.
Swoje poczty sztandarowe wystawiły szkoły ponadgimnazjalne z terenu powiatu jasielskiego. Uroczystościom towarzyszyła asysta honorowa złożona z uczniów klas mundurowych. Po odczytaniu apelu pamięci, odegraniu hymnu państwowego oraz złożeniu przez delegacje kwiatów pod obeliskiem, zaproszonych na uroczystość gości przywitał Adam Pawluś, starosta jasielski. W krótkim wystąpieniu odniósł się również do kwestii budowy niedokończonego pomnika. – Po raz pierwszy oddajemy dziś hołd żołnierzom wyklętym przy niedokończonym jeszcze obelisku. Jego projekt został wykonany przez znanego artystę rzeźbiarza, zamieszkałego w Stanach Zjednoczonych, Andrzeja Pityńskiego. Według ostatnich informacji, które od niego uzyskałem, projekt rzeźby, która ma zwieńczać obelisk jest już prawie gotowy. Trwa ostatnia faza wykonania w gipsie skrzydeł. Następnym etapem będzie podzielenie na części i przygotowanie odlewu już w Polsce, na który potrzebować będziemy środków finansowych. Sam projekt jak również model gipsowy jest wykonywany nieodpłatnie. – mówił.
Przemówienie wygłosił także poseł Bogdan Rzońca.
– Spotykamy się dzisiaj 1 marca w Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych. To święto zostało wprowadzone przez Sejm 3 lutego 2011 roku z inicjatywy śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w hołdzie bohaterom, którzy 1944 roku nie zgodzili się, by podporządkować Polskę Związkowi Radzieckiemu i narzucić jej obywatelom ustrój komunistyczny. Obecnie do świadomości społecznej z opóźnieniem dociera prawda o walce i cierpieniu tysięcy Żołnierzy Wyklętych. Wieszcz narodowy Zbigniew Herbert napisał o nich: „ponieważ żyli prawem wilka historia o nich nie pamięta”. Napisał wiele lat temu, ale dziś jest inaczej, bo nawet tu w Jaśle ta pamięć o Żołnierzach Wyklętych nie zaginęła.
Parlamentarzysta przypomniał nazwiska osób wywodzących się z terenu ówczesnej Jasielszczyzny, które po 1945 roku podjęły się walki z sowieckim okupantem i polskimi instytucjami komunistycznymi. Lista zawiera około pięćdziesięciu pozycji, jednak nadal jest niepełna i wielu bezimiennych bohaterów tamtych czasów nadal oczekuje na swoje odkrycie.
Na terenie naszego powiatu w walkę z reżimem komunistycznym zaangażowani byli m.in. Edward Bożek, Kazimierz Budziak, Stanisław Budziak, Bronisław Cichoń, Czesław Cichoń, Stanisław Cichoń, Władysław Dąbek, Adam Droździewicz, Albin Filus, Stanisław Gleń, Franciszek Gorgosz, Ludwik Gowin, Kazimierz Grzywacz, Antoni Holik, Władysław Igielski, Eugeniusz Kiszczuk, Adolf Kosiek, Józef Liszka, Józef Modrzejewski, Roman Myśliwiec ps. Bogdan, Roman Myśliwiec ps. Wrzos, Wojciech Najbar, Eugeniusz Niziołek, Ludwik Ochwat, Stanisław Popielarz, Zbigniew Paczosa, Jerzy Patroś, Katarzyna Pec-Garbarz, Bronisław Pięta, Józef Pięta, Stefan Pilawski, Władysław Rosół, Marian Skrzypek, Stanisław Skrzypek, Jan Skrzyszowski, Bronisław Smaś, Jan Sychta, Mieczysław Szetela, Władysław Szewczyk, Bronisław Szurlej, Władysław Szwaja, Józef Szymkowicz, Zygmunt Waśko, Stanisław Wojdyła, Tadeusz Wiśniewski, Antoni Zawadzki, Karol Żabiński, Stanisław Żabiński.
Do antykomunistycznej konspiracji dołączyli również księża: ks. Stanisław Kułak, ks. Wojciech Lorenc, ks. Florian Zając, ks. Stanisław Zuba, o. Bolesław Nowakowski, ks. Józef Bełch.
– Księża byli nieustraszonymi głosicielami prawdy. Krytykowali bezbożne prawa, demaskowali zło nazywając je po imieniu. Symbolem oporu przy zniewoleniu narodu, a zarazem ofiarą represji komunistycznych, stał się prymas Stefan Wyszyński. Wielu księży związanych z rejonem jasielskim włączyło się do antykomunistycznej konspiracji. – mówił Bogdan Rzońca.
W dalszej części obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych przygotowanych przez Starostwo Powiatowe w Jaśle odbyła się w auli Zespołu Szkół nr 4 w Jaśle konferencja naukowa połączona z koncertem przygotowanym przez młodzież szkolną. Referat o „cichociemnym” majorze Hieronimie Dekutowskim ps. „Zapora” wygłosił dr Krzysztof Tochman z IPN w Rzeszowie.
Referat dr Krzysztofa Tochmana.
Podsumowanie konferencji – Starosta Adam Pawluś.
Wieczorem, o godzinie 18:00. W Kolegiackiej Parafii pw. Wniebowzięcia Maryi Panny w Jaśle odprawiona została msza święta w intencji żołnierzy niezłomnych. Mszę sprawował i kazanie wygłosił proboszcz parafii Zbigniew Irzyk. We mszy św. udział wzięły poczty sztandarowe ze szkół ponadgimnazjalnych.
JM
Relacje z uroczystości na innych portalach:
W Jaśle uczczono pamięć żołnierzy niezłomnych
Powiatowe obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych
Kto z Jasła i ziemi jasielskiej walczył o wolną Polskę
Jedno święto, jedno miasto i dwie uroczystości – Obchody Narodowego Dnia Żołnierzy Niezłomnych w Jaśle
Jasielskie upamiętnienia Żołnierzy Wyklętych
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2019 – fotorelacja
Jasło upamiętniło „Żołnierzy Wyklętych” – relacja filmowa
