Prelekcja dr hab. Krzysztofa Kaczmarskiego – IPN.
W 35 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w auli Zespołu Szkół nr 4 w Jaśle (Ekonomik) młodzież szkół średnich z Powiatu Jasielskiego uczestniczyła w spotkaniu z dr hab. Krzysztofem Kaczmarskim – Naczelnikiem Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie.
W wygłoszonej prelekcji stwierdził, że stan wojenny wprowadzony został z pogwałceniem obowiązującej wówczas konstytucji i wszystkie działania wynikające z dekretu o stanie wojennym były nielegalne.
Interwencja wojsk rosyjskich groziła Polsce w grudniu 1980 r. i wiosną 1981 r.. Po ujawnieniu przez pułkownika Kuklińskiego planów interwencji wojsk sowieckich, na skutek nacisków USA, Rosja z tych planów się wycofała. W grudniu 1981 r. Jaruzelski prosił Rosję o pomoc wojskową, ale takiej pomocy nie dostał. W grudniu 1981 r. interwencja sowiecka Polsce nie groziła.
Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego rozpoczęły się już w sierpniu 1980 r., od chwili podpisania „porozumień sierpniowych”.
Do wprowadzenia stanu wojennego użyto 50 tys. wojska, 1,5 tys. czołgów, 2 tys. wozów pancernych, 30 tys. milicjantów, ZOMO i SB (łącznie ponad 100 tys. osób). 10 tys. milicjantów i SB brało udział w akcji „Jodła” (internowanie opozycjonistów i działaczy antykomunistycznych). Internowano 10 tys. osób i rozlokowano w 49 ośrodkach internowania. Osądzono i skazano 4 tys. protestujących i strajkujących. Powołano do wojska tysiące poborowych i rezerwistów, w tym 1000 w trybie karnym.
Na naszym terenie, czyli w granicach obecnego województwa Podkarpackiego internowano 437 osób, w tym 18 osób z Jasła. Internowani ci trafili do obozów internowania w Załężu, Uhercach i Nowym Łupkowie. Internowane kobiety z terenu całej Polski trafiły do obozu internowania w Gołdapi.
Stan wojenny formalnie obowiązywał do 22 lipca 1983 r., a praktycznie zawieszony został w grudniu 1982 r. Obowiązywał przez 17 miesięcy.
Bilans stanu wojennego był tragiczny. Przez zastrzelenie lub pobicie poniosło śmierć 56 osób. Według tzw. „komisji Rokity” było 120 zabójstw lub niewyjaśnionych śmierci. Stan wojenny i związane z nim sankcje gospodarcze spowodowały pogłębienie kryzysu gospodarczego.
Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce pośrednio przyczyniło się do upadku systemu komunistycznego. Stan wojenny był wojskowym zamachem stanu (WRON). Winni wprowadzenia stanu wojennego nigdy nie zostali za to osądzeni.
Na zakończenie Prezes naszego Stowarzyszenia zaprezentował broszurkę wydaną przez Stowarzyszenie z okazji 35 rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, opisującą okres stanu wojennego w Jaśle i okolicy pt. „Stan Wojenny w Jaśle i Okolicy – Droga do Wolności”.
JM.
Foto. J.Nowak