86 Rocznica agresji Niemiec i ZSRR na Polskę – obchody w Jaśle.
To była najczarniejsza niedziela w naszych dziejach. 17 września 1939 roku o świcie, łamiąc obowiązujący pakt o nieagresji i inne międzynarodowe umowy, Armia Czerwona zaatakowała broniące się już od ponad dwóch tygodni przed Niemcami państwo polskie. W tym momencie stało się jasne, że w starciu z dwoma krwiożerczymi totalitaryzmami nie mamy najmniejszych szans.
Dopełniał się w ten sposób sojusz sowiecko-niemiecki o którym przez całe dziesięciolecia historiografia peerelowska i sowiecka milczała bądź kłamała. Mimo upływu lat na Kremlu nadal obowiązuje wykładnia o pomocy jaką 17 września 1939 roku Związek Sowiecki udzielił mieszkańcom „zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy”.
Rosyjski atak na Polskę był realizacją paktu zawartego pomiędzy Związkiem Sowieckim a III Rzeszą 23 sierpnia 1939 roku w Moskwie. W dokumencie podpisanym przez ówczesnego niemieckiego ministra spraw zagranicznych Joachima von Ribbentropa i sowieckiego ludowego komisarza spraw zagranicznych Wiaczesława Mołotowa znalazł się tajny protokół, którego drugi punkt miał dla Polski tragiczne konsekwencje. Obie umawiające się strony zgadzały się że:
W wypadku terytorialnych i politycznych przekształceń na terenach należących do Państwa Polskiego granica stref interesów Niemiec i ZSRS przebiegać będzie w przybliżeniu po linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Kwestia, czy w obopólnym interesie będzie pożądane utrzymanie niezależnego Państwa Polskiego i jakie będą granice tego państwa, będzie mogła być ostatecznie wyjaśniona tylko w toku dalszych wydarzeń politycznych. W każdym razie oba rządy rozstrzygną tę kwestię na drodze przyjaznego porozumienia.
W dniu 22 września br. w Jaśle odbyły się uroczystości upamiętniające tamte tragiczne dzieje. Obchody tragicznych rocznic – 1 wrześnie i 17 września – rozpoczęły się w kościele oo. Franciszkanów mszą świętą koncelebrowaną pod przewodnictwem o. Jana Janusa w intencji Ojczyzny i Bohaterów Września. W homilii o. Jan nawiązał do tragicznych wydarzeń sprzed 86 lat, zaznaczając, że obecna sytuacja geopolityczna ma wiele analogii do Września 1939 roku. Zaapelował do uczniów jasielskich szkół o kultywowanie pamięci o bohaterach i trwanie przy polskości, patriotyzmie i oddaniu Ojczyźnie naszych przodków.
W uroczystości uczestniczyły poczty sztandarowe szkół ponadpodstawowych z powiatu jasielskiego, a wśród nich z klas mundurowych z Kołaczyc i Nowego Żmigrodu.
W Sanktuarium św. Antoniego po zakończeniu mszy św. zostały złożone kwiaty pod tablicą upamiętniającą ks. majora Stanisława Matznera, kapelana Wojska Polskiego, absolwenta Gimnazjum w Jaśle, aresztowanego przez NKWD w 1939 roku we Lwowie i zamordowanego w 1940 r. w Bykowni.
Po nabożeństwie pochód złożony z pocztów sztandarowych poszczególnych szkół, zaproszonych gości oraz uczniów przeszedł ulicami Miasta do Zespołu Szkół Technicznych im. Bohaterów Września w Jaśle, gdzie senator Alicja Zając, delegacje władz samorządowych powiatu i miasta Jasła, NSZZ Solidarność, instytucji, biur parlamentarzystów, przedstawicieli wojewody, szkół i służb mundurowych złożyły kwiaty pod Dębem Pamięci majora Antoniego Mulińskiego, zamordowanego przez NKWD w Charkowie. Odśpiewano wspólnie hymn państwowy „Mazurek Dąbrowskiego”.
Dalsza część uroczystości odbyła się w sali gimnastycznej Szkoły.
W swoim wystąpieniu Starosta Adam Pawluś nawiązał do zniszczenia z premedytacją Jasła przez Niemców. Przypomniał, że prezydent RP Karol Nawrocki podczas niedawnej wizyty w Berlinie upomniał się o reparacje wojenne. Starosta zapowiedział, że będzie wysyłał listy do władz miast niemieckich, gdzie trafił majątek mieszkańców Jasła zrabowany podczas II wojny światowej.
– Nie wiem czy przyniesie to jakikolwiek skutek, ale chcemy sprawę nagłośnić – zastrzegł się gospodarz powiatu jasielskiego.
Jasło zostało szczególnie doświadczone przez okupanta. 13 września 1944 r. niemiecki starosta Walter Gentz zarządził wysiedlenie mieszkańców Jasła. Miasto zostało ograbione z wszystkiego co stanowiło jakąkolwiek wartość, a następnie spalone i wyburzone. Niemcy wywieźli z Jasła ponad tysiąc wagonów zrabowanych towarów, kosztowności, urządzeń, mebli.
– To nie były działania wojenne. To była nieludzka grabież. Mieszkańców wysiedlono, pozwolono im zabrać to co mogli wziąć ze sobą na plecach. Gdyby nie okoliczna ludność z miejscowości położonych na zachód od Jasła, ci ludzie by nie przetrwali zimy z 1944 na 1945 roku – podkreślił Adam Pawluś.
Starosta przypomniał, że po zajęciu Polski przez obu okupantów, przystąpiono do niszczenia polskiej inteligencji. Była to polityka eksterminacji elit, w tym nauczycieli, księży.
- Zniszczenie polskiej inteligencji przez okupanta niemieckiego i rosyjskiego było jednym z najbardziej tragicznych i celowych działań mających na celu wyniszczenie narodu polskiego jako wspólnoty kulturowej, politycznej i narodowej. Zarówno Hitler jak i Stalin wiedzieli, że kto kontroluje elity, kontroluje naród. Kto je zniszczy – zniszczy jego ducha. – mówił Starosta.
Obchody 86. rocznicy agresji Niemiec i ZSRR na Polskę zakończyła, przygotowana przez grono pedagogiczne i uczniów Zespołu Szkół Technicznych w Jaśle akademia. Okolicznościowe referaty przygotowali i wygłosili uczniowie Zespołu Szkół Technicznych w Jaśle – Patryk Kamiński i Jan Dybaś.
Obchody miały charakter edukacyjny i patriotyczny, służąc refleksji nad historią oraz pielęgnowaniu pamięci o ofiarach totalitarnych reżimów.
Więcej o uroczystości:
W Jaśle oddano hołd Bohaterom Września 1939 roku. Upamiętnienie 86. rocznicy agresji sowieckiej i niemieckiej na Polskę
Obchody 86. Rocznicy Agresji Niemiec i ZSRR na Polskę
Obchody 86. rocznicy agresji Niemiec i ZSRR na Polskę w Jaśle
Jasło pamięta o Bohaterach Września 1939 roku
J.M.
Foto: J.Nowak