Historia stanu wojennego w dawnym województwie krośnieńskim.
21 października br. w II Liceum Ogólnokształcącym im. ppłk. J. Modrzejewskiego w Jaśle odbyło się seminarium poświęcone historii stanu wojennego w województwie krośnieńskim. Inicjatorem wydarzenia była Fundacja Misji Obywatelskiej, która we współpracy z rzeszowskim odziałem Instytutu Pamięci Narodowej oraz uczestnikami minionych wydarzeń, przybliżyła jasielskiej młodzieży trudny okres stanu wojennego.
Seminarium składało się z dwóch paneli. Pierwszy skupiał się na naukowym aspekcie wydarzeń związanych ze stanem wojennym, który szczegółowo omówił Bogusław Kleszczyński z IPN w Rzeszowie. Podczas drugiego panelu głos oddano świadkom, którzy działali w konspiracji i z narażeniem życia przeciwstawiali się komunistycznemu systemowi. Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Adam Pawluś, Jan Hap, Paweł Pietrusza i Kazimierz Poniatowski. Głosem młodego pokolenia był Tomasz Wnęk – uczeń II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle.
Dyskusję rozpoczął Adam Pawluś krótko nakreślając trudną historię jasielskiej Solidarności. W tym czasie podlegała ona pod Krosno, które nie wyraziło zgody na utworzenie delegatury w Jaśle. Rozmowy z Rzeszowem również nie przyniosły żadnego rezultatu. Ostatecznie udało się przystąpić do struktur małopolskich.
- Solidarność jasielska przystąpiła do Małopolski nie dlatego tylko, że potencjał intelektualny w Krakowie był znaczący, ale przede wszystkim dlatego, że w Solidarności ziemi krośnieńskiej, czyli podkarpackiej, byli funkcjonariusze SB. (…) IPN powinien odpowiedzieć na pytanie – dlaczego Krosno nie pozwalało na to, żeby zbudować bazę w Jaśle?
Po wprowadzeniu stanu wojennego Adam Pawluś zaproponował napisanie wezwania do strajku generalnego, za co później został aresztowany. Ostatecznie trafił do zakładu karnego w Hrubieszowie, gdzie brał udział w strajkach głodowych przeciwko obowiązującemu regulaminowi, w obronie symboli religijnych i o przyznanie statusu więźnia politycznego.
- W tym przypadku podjęliśmy decyzję, że będziemy głodować aż do śmierci głodowej. To była trudna decyzja. Strajk zakończył się dla mnie, gdy moja waga spadła poniżej 60 kilogramów i trafiłem do szpitala, gdzie otrzymałem kroplówki. Po powrocie do zakładu karnego kontynuowałem protest. Minęło około dziesięć dni, kiedy skierowano nas na przymusowe dokarmianie. – wspominał.
Następnie głos zabrał Jan Hap, były Przewodniczący „Solidarności” w jasielskiej hucie szkła. Przypomniał pierwszy strajk w hucie, który miał miejsce na przełomie lipca i sierpnia. Spowodowany był bardzo złymi warunkami pracy - Ponad sto osób na popołudniowej zmianie przerwało pracę. Na zewnątrz było 30 stopni, a w pobliżu pieców 56 stopni. To było piekło, hutnicy nie wytrzymywali gorąca i byli głodni. Kolejny strajk był odpowiedzią na wprowadzenie stanu wojennego. Pracownicy zgodnie zdecydowali o przerwaniu pracy i nie podjęli jej pomimo usilnej namowy ze strony przełożonych. Kiedy Jan Hap wrócił do domu, niemal od razu zapukała do jego drzwi milicja.
- Usłyszałem mocne dobijanie się do drzwi, a ja dopiero co rozebrałem się i chciałem coś zjeść. Otwieram drzwi, a tu czterech funkcjonariuszy w hełmach z karabinami. Wchodzą do domu, każą się ubierać i mówią, że mam pójść z nimi. (…) Pożegnanie z dziećmi było najgorsze. Córka miała 6 lat, jeden syn miał 9, a drugi 11. – opowiadał Jan Hap. Dalej przywoływał okropne warunki jakie panowały w areszcie i swoje późniejsze internowanie. Przypomniał słowa skutego kajdankami przyjaciela skierowane do milicjantów, które najlepiej wyrażają niezłomną postawę antykomunistycznych działaczy – Ręce nam skujecie, ale ducha i sumień nie skujecie.
Projekt „Historia oczami Podkarpacia: Stan wojenny w regionie” jest inicjatywą łączącą historię z edukacją i zaangażowaniem młodzieży. Dzięki niej uczestnicy mogą poznać szczegóły związane ze stanem wojennym, który odcisnął trwałe piętno na społeczności lokalnej i całej Polsce. Seminaria dają okazję do zbliżenia się do historii poprzez bezpośredni kontakt z jej świadkami oraz specjalistami. Kluczowym elementem projektu jest konkurs esejów, który ma na celu zachęcenie młodych ludzi do zgłębienia wiedzy o tym trudnym okresie, a także do refleksji nad jego wpływem na dzisiejsze społeczeństwo.
W seminarium uczestniczyli: Adam Pawluś – Starosta Jasielski, Tadeusz Gorgosz – Wicestarosta Jasielski, Rafał Jarosz reprezentujący Poseł na Sejm RP Marię Kurowską, Paweł Pietrusza – Wiceprzewodniczący Zarządu Regionu Podkarpacie NSZZ Solidarność, Kazimierz Rozenbeiger – Prezes Stowarzyszenia „Solidarni w Jaśle”, Jan Hap – były Przewodniczący „Solidarności” w jasielskiej hucie szkła, Kazimierz Poniatowski – członek Zarządu Stowarzyszenia „Solidarni w Jaśle”, Naczelnik i z-ca Naczelnika Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego w Jaśle oraz dyrektorzy placówek oświatowych Powiatu Jasielskiego.
Źródło: Starostwo Powiatowe Jasło
Foto: J.Nowak